پایتخت سفال ایران دیگر لالجین نیست

گفتگو حسین زندی دبیر پژوهشی انجمن ایران شناسی کهن دژ در خبرگزاری میراث فرهنگی درباره ی پایتخت سفال ایران در تاریخ 4 خرداد 1390

80 کارگاه سفال‌گری نیمه فعال که به روش سنتی مشغول به فعالیت هستند در لالجین سندی است بر اینکه لالجین دیگر پایتخت سفال ایران نیست. طبق آمار موجود تا اواخر دهه 60، 600 کارگاه سفالگری سنتی در لالجین فعال بود که هم اکنون از آن تعداد کمتر از 80 کارگاه سنتی، باقی مانده و در این میان تنها نام  2 کارگاه ثبت شده و کارگاه های چند صد ساله کاملا تخریب و تبدیل به آپارتمان شده‌اند.

خبرگزاری میراث فرهنگی_گروه صنایع دستی: وقتی پایتخت سفال ایران را به نام لالجین زدند، سفال لالجین جهانی بود. طبق آمار ارائه شده تا دهه60 ، لالجین برخوردار از 600 کارگاه سفالگری بود و بیش از 75 درصد از مردم در این رشته فعال بودند و مخارج زندگی شان را تامین می‌کردند. اما حالا از نام و شهرت جهانی لالجین تنها یادی باقی مانده درخاطره همان 80 کارگاه سفالگری سنتی که به زحمت مخارج زندگی روزمره شان را تامین می کنند و کارگاه های چندصد ساله را تبدیل به رستوران و آپارتمان می کنند.

حسین زندی دبیر پژوهشی انجمن ایران شناسی کهن دژ همدان با بیان این مطلب بهCHN گفت: از آنجایی که کارگاه های ثبت شده در لالجین به تعداد انگشتان دست نمی رسد و تنها 2 کارگاه در لالجین ثبت شده و در این راستا هیچ قانونی هم برای حفظ بافت های سنتی و کارگاه ها وجود ندارد از 600 کارگاهی که در اواخر دهه شصت گزارش شده است،امروز کمترازهشتاد کارگاه باقی مانده است.

وی با بیان اینکه این کارگاه ها در درون شهر قرار دارند و با رشد جمعیت شهر و تغییرات بافت ها دچار دگرگونی محسوسی شده اند ادامه داد: از یک سو مدیران شهری نتوانسته اند نیاز های مسکونی مردم را مدیریت کنند واز سوی دیگر نبود حمایت های دولتی، مالکان را ترغیب به تخریب اماکن و کارگاه های سنتی سفالگری کرده است درحال حاضر آپارتمان و رستوران به جای کارگاه هایی را گرفته است که  به گفته یکی از اعضای شورای شهر تنها دو کارگاه ثبت شده است در حالی که کارگاه های با سابقه چهارصد ساله در این شهر شناسایی شده است.

حسین زندی با اعتقاد براینکه یکی از تدابیری که در جهت حفظ و حراست از میراث تاریخی ، طبیعی و معنوی صورت می گیرد ثبت آثار در فهرست آثار ملی است تا گامی در جهت حفظ و نگهداری برداشته شود و از گزند تخریب و تغییر در امان بماند افزود: تجربه نشان داده است که با ایجاد تحول در صنعت گردشگری،بافت تاریخی ازساخت آپارتمان و فضاهای تجاری درآمدزایی بیشتری به دست می آورد این در حالی است که کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی بارها پیشنهاد داده اند این مکان ها ثبت ملی شوند و تبدیل به فرهنگسرا و موزه سفال شوند. اما غالب شدن منافع کوتاه مدت فعالیت کارگاه های سفال را به حداقل رسانده است.

دبیر پژوهشی انجمن ایران شناسی کهن دژ همدان ادامه داد: با اینکه سفال لالجین شهرتی جهانی دارد و صادرات سفال از منابع اصلی درآمدزایی مردمان این شهر محسوب می شود اما در سال های اخیر مسائل و معضلات عدیده ای آن را ازرونق انداخته و ورود سفال ارزان قیمت چینی تهدید جدی این صنعت به شمار می رود.

وی افزود:این درحالی است که برداشت بی رویه از خاک اطراف شهر باعث کمبود وتامین مواد اولیه خواهد شد و از آنجا که حجم تولیدات بسیار بالاست و کیفیت روز به روز تنزل می کند ضایعات و پسماندهای سفال ها هر روز افزون تر می شود. در واقع سفالگران جدید خاک لالجین را تبدیل به سفال شکسته و زباله می کنند که در گرداگرد شهر تلنبار شده و چهره زشتی به این شهر می بخشد.

به اعتقاد زندی با ثبت این آثار و استفاده از نیروهای داوطلب و برانگیختن حس مسئولیت پذیری شهروندان و آموزش آنها می توان به نگهداری و حفظ این آثار کمک کرد. همچنین با شهرک سازی در اطراف شهر قدیم و انتقال اماکن مسکونی و اداری به خارج از شهر می توان از تخریب بیشتر خانه ها و کارگاه های قدیمی جلوگیری کرد و از این فضاها به عنوان موزه سفال و آموزشگاه سفالگری استفاده کرد.

این درحالی است که کارگاه های سنتی سفالگری شهرستان لالجین در استان همدان به لحاظ سازه و بنای کارگاهی وهمچنین ابزارها ، وسایل و دستگاه های سفالگری از قدمت تاریخی برخوردارند و می توانند به عنوان جاذبه ای فرهنگی و تاریخی مورد توجه قرار گیرند اما به دلیل عدم برنامه ریزی و مدیریت شهری آسیب های جدی بر پیکره شهر وارد شده است و نگرانی دوستداران و فعالان میراث فرهنگی را به دنبال داشته است گفته می شود شیوه سفالگری سنتی نه تنها به عنوان میراث تاریخی بلکه به درحوزه میراث معنوی جایگاه ویژه ای به خود اختصاص می دهد چرا که بدون فناوری روز و ابزارهای برقی و ماشین های مدرن انجام می شد و قدمت اش به سالیان دراز می‌رسد.

مصاحبه 21 /1/90

مصاحبه ی دبیرپژوهشی انجمن ایران شناسی کهن دژ (حسین زندی) با باشگاه خبرنگاران درباره ی خدمات و تسهیلات برای گردشگران باید افزایش یابد درتاریخ 21 فروردین 1390

خدمات و تسهیلات برای گردشگران باید افزایش یابد

حسین زندی گفت:خدمات و تسهیلات،باتوجه به افزایش گردشگران باید در اماکن و بناهای تاریخی افزایش یابد.

عضو انجمن کهن دژ همدان،در گفتگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران افزود:در سالهای اخیر،سفر در بین خانواده های ایرانی افزایش یافته و آمارهای اخیر که از رسانه ملی پخش شد،از افزایش 30 درصدی سفر و گردشگری خبر داد.

زندی در مورد علت افزایش سفرهای نوروزی و به طور کل،علاقه مردم به سفر و گردشگری، ادامه داد:نیازهای مردم در دنیای امروز تغییر کرده و علاقه آنها به گردش و سفر تشدید شده است؛اما باید در برابر این علاقه،مدیران امکانات و تسهیلات مناسب را برای گردشگران ایجاد کنند.

عضو انجمن کهن دژ همدان،در مورد حضور گردشگران در شهر همدان تصریح کرد:بنا و اماکن تاریخی متعدد شهر همدان،باعث شده هرساله گردشگران داخلی و خارجی،از نقاط مختلف به این شهر دیدنی سفر کنند.

وی اظهار داشت:متاسفانه در شهر همدان،مکان های مناسبی برای حضور مسافران وجود ندارد و به هنگام حجم سفر و حضور گردشگران در شهر،کنترل و مدیریت برای مدیران مشکل می شود.

زندی گفت:درحاشیه شهر همدان،مکان های تفریحی،فرهنگسرا و سالن برای برگزاری مراسمی همچون کنسرت و برنامه های تفریحی و سرگرمی برای گردشگران،وجود ندارد.

وی درمورد آرامگاه بوعلی که یک مکان تاریخی در شهر همدان است،افزود:دراطراف آرامگاه بوعلی که یکی از بناهای تاریخی و مهم محسوب می شود،با نصب بنر بر روی داربست های فلزی،به تبلیغ این مکان اقدام کرده اند.

زندی ادامه داد:این درحالی است که در دنیای امروز،تمام تبلیغات با وسایل الکترونیک انجام می شود و برای شهر کوهستانی همچون همدان،وجود بنر تبلیغاتی در کنار آرامگاه که یک مکان تاریخی است، ایجاد مشکل می کند.

عضو انجمن کهن دژ همدان اظهار داشت:بهتر است مدیران و مسئولان،با احداث بردهای الکترونیکی و یا تلویزیون های شهری،به تبلیغات مکان های تاریخی بپردازند.

زندی درمورد نحوه آموزش گردشگری و بازدید از بنا و اماکن تاریخی،تصریح کرد:آموزش از طریق رسانه ها بخصوص رادیو و تلویزیون بعنوان یکی از عوامل آموزش،راهی مناسب برای آشنایی مردم و گردشگران با بنا و اماکن تاریخی و نحوه حفاظت مردم از این بنا و اماکن است.

وی درمورد نقش آموزش و پرورش در زمینه آموزش و اطلاع رسانی،افزود:آموزش و پرورش با گنجاندن واحدهای درسی در مقاطع تحصیلی مختلف،با عنوان محیط زیست و گردشگری،بطور حتم گام موثر و بلندی در این زمینه خواهند برداشت.

عضو انجمن کهن دژ همدان،درباره محصولات و صنایع دستی همدان ادامه داد:متاسفانه با ورود محصولات چینی به بازار،بسیاری از کوره های سفالگری همدان رو به تعطیلی است.

زندی خاطرنشان کرد:در ایام نوروز،کنار مکان و بناهای تاریخی همدان،محصولات و کالاهای چینی به هفروش می رفت که در واقع نظارتی برفروش محصولات و کالاهای صنایع دستی وجود ندارد.

تپه باستانی شاه طهماسب همدان

حفاری‌های غیرمجاز

تپه باستانی شاه تهماسب 

همدان را با خاک یکسان می‌کند

قلعه باستانی شاه تهماسب همدان به بواسطه حفاری های غیرمجاز در حالی عیان می‌شود که در این فرایند تاج تپه به صورت کامل تخریب شده است. هم اکنون نیز حفاری‌ها در این تپه به حدی رسیده که نمی توان گام از گام برداشت و تپه باستانی شاه تهماسب پر از گودال و حفره‌هایی است که توسط قاچاقچیان ایجاد شده است.

خبرگزاری میراث فرهنگی ـ گروه میراث فرهنگی ـ درحال حاضر قلعه باستانی شاه تهماسب همدان به دلیل حفاری های غیرمجاز به شدت تخریب شده است. این درحالی است که قلعه شاه تهماسب داخل تپه ای قرار دارد که اوایل دهه ی هشتاد از سوی افراد ناشناس با لودر و بیل مکانیکی حفاری شده است به گونه ای که در این فرایند تاج تپه کاملا نابود وبه دنبال آن بقایای قلعه که معروف است به شاه تهماسب نمایان می شود هم اکنون این تپه پر از حفره و گودال هایی است که توسط قاچاقچیان حفر شده است.

این درحالی است که یکی از نگرانی های اهالی دوستداران میراث فرهنگی در کنار نتایج جبران ناپذیر حاصل از عملکردهایی همچون خروج آثار تاریخی از ثبت ملی، سد سازی های بی رویه در کنار محوطه های تاریخی و... آسیب رساندن و تخریب محوطه ها و تپه های باستانی ثبت نشده است که بدون هیچ حفاظت و نظارتی رها شده اند.

از سوی دیگر تخریب های طبیعی و غیرطبیعی که توسط برخی افراد بومی بدلیل عدم آگاهی و منفعت طلبی انجام می گیرد باعث شده راهی برای سودجویان و قاچاقچیان بازشود. در حال حاضر قاچاقچیان با دراختیار داشتن فلزیاب و معدن یاب های پیشرفته باعث ویرانی و غارت محوطه های باستانی شده اند.

به گزارش CHN؛ تپه باستانی شاه تهماسب که درشرق همدان واقع شده است به دلیل عدم نظارت و حفاظت منجربه ویرانی وغارت محوطه های باستانی شده است. این درحالی است که به گفته اهالی و دوستداران میراث فرهنگی همدان بارها در باب موقعیت واهمیت این تپه باستانی با کارکنان میراث فرهنگی همدان مذاکراتی داشته و آنها را از اقدامات صورت گرفته مطلع کرده اند.

حسین زندی دبیر پژوهشی انجمن ایرانشناسی کهن دژهمدان با بیان این مطلب بهCHNگفت: تپه باستانی شاه تهماسب در چند کیلومتری شرق همدان واقع شده است که اوایل سال 80 بدلیل حفاری های غیرمجاز تاج تپه کاملا نابود می شود و بقایای قلعه که معروف است به شاه تهماسب نمایان می شود و چند گودال نیز حفر می شود که به دنبال آن خشت های دیوار قلعه نیز آسیب دیدند.

 به گفته وی  هنوز هیچ کاوش علمی بر این تپه صورت نگرفته است و طبق گفته باستان شناسان پس از مشاهده بقایای سفال هایی که در اطراف قلعه وجود دارد احتمال داده شده

این محوطه متعلق به دوره سلجوقیان است البته برخی دیگر از باستان شناسان آن را به دوره اشکانی هم نسبت داده اند.

این فعال میراث فرهنگی با تاکید براینکه هم اکنون گودال ها و حفره های ایجاد شده بر قلعه و اطراف آن به شدت افزایش یافته ادامه داد: در یک سال گذشته تعداد گودال ها به شدت افزایش پیدا کرده است به طوری که کارازتخریب گذشته و تپه مبدل شده است به ده ها گودال بزرگ و روز به روز هم بر تعدادشان افزوده می شود.

حسین زندی همچنین گسترش شهر و خانه سازی اطراف این محوطه ها را تهدیدی برای محوطه های تاریخی دانست و افزود: از یک سو گسترش شهر و خانه سازی اطراف تپه و محوطه ها تهدیدی جدی به شمار می رود از سوی دیگر  شخم زدن گورستان تاریخی همجوار تپه توسط کشاورزان و سودجویان باعث از بین رفتن گورهای تاریخی شده است. درحال حاضرحداقل انتظار دوستداران میراث فرهنگی از متولیان اینست که پیش از ویرانی کامل کاوشی علمی و اساسی بر روی این سایت تاریخی انجام گیرد.