طاق شیرین و فرهاد یا توالت عشایر

نگاهی به وضعیت بحرانی یکی از آثار ساسانی استان ایلام

یادگاری نویسی بر طاق شیرین و فرهاد 

http://farheekhtegan.ir/fa/news/10486 

شماره : 125 | تاریخ: ۲۲/۲/۹۳

حسین زندی

استان ایلام با اینکه یکی از پرجاذبه‌ترین نقاط کشور است، درمقایسه با دیگر استان‌ها کمتر مورد توجه گردشگری و گردشگران بوده است. عواملی مانند حملات صدام در طول هشت سال جنگ تحمیلی، نبود دسترسی جاده‌ای مناسب، کم‌توجهی به میراث فرهنگی منطقه و... باعث شده این استان ناشناخته‌تر از سایر مناطق کشور برای گردشگران بماند. باوجود صدها اثر و مجموعه تاریخی و طبیعی در این استان، ازطرف مسئولان سازمان میراث فرهنگی توجه چندانی به این خطه از سرزمین پهناور ایران نمی‌شود. همچنین مناطق گردشگری استان بضاعت اندکی دارند و خدمات ارائه شده نمی‌تواند گردشگران را راضی نگه دارد.
طاقی برای قضای حاجت
در میان آثار تاریخی موجود در ایلام، طاق شیرین و فرهاد در 35 کیلومتری غرب شهرستان ایوان در منطقه کوشک‌کنار در مسیر ایوان به سومار واقع شده است. این اثر در میان دره‌ای زیبا با طبیعتی شگفت‌انگیز کنار رودخانه فصلی کوشک قرار گرفته است. طاق‌شیرین و فرهاد مربوط به دوره ساسانیان است که در دل تپه‌ای سرسبز در دو بخش زیرزمینی و بیرونی ساخته شده است. قسمت زیرزمینی بنا به صورت خشکه‌چین از سنگ‌های تراشیده شده و صیقل‌خورده ساخته شده است. این قسمت دارای طاق منحصربه‌فردی است و بخش بیرونی‌ای که روی بام طاق قرار گرفته، یادآور مقبره کورش است. با اینکه در این بخش تنها چهار ردیف از سنگ‌چین پلکانی‌اش باقی مانده است اما همچنان مانند نگینی در منطقه می‌درخشد. ویژگی این بنا که در زمینی به مساحت 90/2 در 20/3 متر احداث شده ، تغییر حالت طاق بنا از شکل هلالی به مسطح است. دیگر اینکه در تمامی سازه از هیچ‌گونه ملاتی استفاده نشده است. همچنین در کنار آن گورستانی قرار دارد که به نظر می‌رسد قدمت چندانی ندارد و گفته می‌شود محل دفن مردگان عشایر منطقه است. در ورودی طاق در جبهه شرقی قرارگرفته و برای وارد شدن باید به صورت نشسته داخل شد، اما این روزها هیچ گردشگری رغبت نمی‌کند وارد آن شود، چون علاوه‌بر حکاکی‌ها، یادگاری‌نویسی‌ها و تخریب‌هایی که در سال‌های گذشته صورت گرفته، اکنون عشایر از آن به‌عنوان توالت استفاده می‌کنند.
کسی به فکر شیرین و فرهاد نیست
با اینکه این اثر در فهرست آثار ملی ثبت شده است و معرفی آن در نقشه گردشگری استان ایلام آمده، اما هیچ‌گونه خدماتی از سوی اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان ایلام در اختیار گردشگران قرار نمی‌گیرد. سیامک فتاحی، دوستدار میراث فرهنگی در منطقه می‌گوید: اثری که به‌عنوان جاذبه گردشگری معرفی می‌شود آبروی گردشگری است و باید حفظ شود. وقتی مکانی را در نقشه گردشگری معرفی کرده و مسافران را به آن نقطه دعوت می‌کنند لازم است خدماتی برای گردشگران در نظر بگیرند. سرویس بهداشتی و راهنما از نیازهای اولیه اماکن گردشگری است که متاسفانه در بیشتر نقاط کشور نادیده گرفته می‌شود. دبیر انجمن ژین و ژینگه زاگرس درباره طاق شیرین و فرهاد می‌گوید: این اتفاق باعث تاسف و بی‌احترامی به گردشگران است. در اینجا دو مساله وجود دارد؛ یکی اینکه اگر هنوز از شیوه دامپروری سنتی استفاده می‌کنیم که باعث نابودی طبیعت می‌شود، حداقل نهاد متولی عشایر یک توالت صحرایی در اختیار هر گروه از عشایر قرار دهد. دیگر اینکه مدیران میراث فرهنگی چگونه از کنار چنین مسائل عجیبی به راحتی می‌گذرند. ما از طرفی ورود گردشگر به‌ویژه گردشگر خارجی را ضرورت این صنعت در ایران می‌دانیم و از طرف دیگر حتی به نکات اولیه گردشگری توجهی نمی‌کنیم. من از مسئولان می‌پرسم چنین اتفاق‌هایی را در مقابل چشمان گردشگران خارجی چگونه توجیه خواهید کرد؟
کسی از ارزش اقتصادی طبیعت نمی‌داند
محمد فیضی، مدرس دانشگاه آزاد اسلامی در ایلام و فعال محیط‌زیست می‌گوید: سازمان میراث فرهنگی بدون توجه به داشته‌ها و زیرساخت‌های گردشگری به تبلیغ این صنعت می‌پردازد. این مساله یکی از مشکلات صنعت گردشگری ایران است. مساله دیگری که در اینجا مورد غفلت واقع شده، اکولوژی و طبیعت منطقه است. اگر از اکولوژی شناخت داشته باشیم، می‌توانیم مدیریت مناسبی هم داشته باشیم. اگر طبیعت حفظ شود آثار باستانی، تاریخی و گردشگری هم باقی خواهد ماند. امروز به دلیل نبود مدیریت اکولوژیکی، جنگل‌ها، رودها و کوه‌های زاگرس در حال نابود شدن هستند. فیضی ادامه می‌دهد: برای جلو‌گیری از تخریب چنین آثاری باید به ریشه این نابودی‌ها توجه کرد. در تمامی دنیا مانند برزیل، استرالیا و کانادا دامداری سنتی از میان رفته، چون در روش مکانیزه هم محصول بهتری عاید کشاورزان می‌شود و هم طبیعت حفظ می‌شود، اما ما نه‌تنها به کیفیت محصول توجه نمی‌کنیم، بلکه طبیعت را نابود هم می‌کنیم و میراث و سرمایه‌های فرهنگی را مورد بی‌مهری قرار می‌دهیم. ما در ایران هنوز به ارزش اقتصادی سرمایه‌ای مانند کوه‌های زاگرس پی نبرده‌ایم. جنگل‌های بلوط، کوه‌ها و چشمه‌ها میراث فرهنگی و طبیعی زاگرس هستند که ارزش اقتصادی دارند. اما متاسفانه این روزها در ارتفاع دوهزار متری درختان کهن را از ریشه می‌کنند و گندم می‌کارند. با انجام این کارها در عرض چند سال خاک کوه‌ها شسته می‌شود و در نتیجه باعث سیلاب و گرد وغبار می‌شود.
این عضو انجمن یاوران محیط‌زیست سیمره می‌گوید: باید توجه داشت که طبیعت زاگرس همیشه تمدن‌ساز بوده است. منطقه‌ای که طاق شیرین و فرهاد ایلام در آن واقع شده ییلاق شاهان ساسانی بوده است. اگر ساسانیان اینجا را انتخاب کرده‌اند به خاطر وجود طبیعت خاص منطقه است که ما نباید آن را نابود کنیم. این نکته را نباید فراموش کرد که ضرورت توجه به گردشگری با نگرش اکولوژیکی اجتناب‌ناپذیر است و اکوتوریسم بدون نظارت صحیح نابود‌کننده است. استان ایلام ظرفیت‌های مناسبی در کنار دیگر استان‌های زاگرس‌نشین در زمینه گردشگری دارد. اگر در معرفی و ترویج گردشگری به مساله توسعه پایدار توجه شود موفق خواهیم بود، اما اگر رویکرد فعلی که در جهت نابودی محیط‌زیست و گردشگری است ادامه یابد ما حرفی برای گفتن در این زمینه نخواهیم داشت. امیدواریم برای منطقه برنامه مناسبی را تدوین کنند تا شاهد چنین رویدادهایی نباشیم.

مراسم پیر شالیار در اورامان تخت به‌خاطر حضور گردشگران برگزار نشد

مراسم پیر شالیار در اورامان تخت به‌خاطر حضور گردشگران برگزار نشد

می خواهیم روستا بمانیم 

 http://farheekhtegan.ir/fa/news/9891 

شماره : 119 | تاریخ: ۱۵/۲/۹۳

حسین زندی

آیین «کومسای» مراسمی است که هرساله در نزدیک‌ترین جمعه پیش از نیمه‌اردیبهشت در شهر اورامان تخت استان کردستان برگزار می‌شود. روز جمعه 12 اردیبهشت امسال نیز هزاران نفر از علاقه‌مندان و گردشگران، همچنین پیروان پیر شالیار اورامی به اورامان آمده بودند تا این روز را جشن بگیرند، اما مراسم برگزار نشد و میهمانان پیر شالیار اورامی نتوانستند به آرزوی خود برسند. گفته می‌شود مخالفت ماموستای اورامان به علت حضور زن‌های غیربومی در این مراسم بود. مراسم بهاره پیرشهریار اورامی مربوط به سنتی است که پیر شالیار در آن به‌عنوان حکم و برنامه‌ریز در یک نشست عمومی با بزرگان منطقه به مشکلات دهقانان و کشاورزی مردم منطقه می‌پرداخته است. صدها سال است در بزرگداشت این نشست ساکنان اورامان آیین‌های این روز را گرامی می‌دارند. محمد میرزایی یکی از اهالی اورامان می‌گوید: ماموستا (شیخ) به خاطر حضور زن‌ها در مزار پیر شالیار با اجرای مراسم مخالفت می‌کند. ماموستا ظاهرا با عمومی شدن مراسم مخالف است. چون معتقد است این مراسم برای حل مشکلات مردم و برنامه‌ریزی روستا بوده و مردم دیگر نیاز به ریش‌سفید و برنامه‌ریز ندارند و نیازی هم به اجرای این مراسم برای آنها نیست. میرزایی می‌گوید: در این مراسم پس از گردآمدن مردم بر سر مزار پیر بزرگان و شیخ‌های محلی جمع می‌شوند و ماموستای بزرگ قصیده‌خوانی می‌کند و سپس دراویش و صوفی‌های منطقه برنامه ذکر را همراه دف‌نوازان اجرا می‌کنند. در این مراسم غذاهایی مثل دلمه و کلانه به صورت نذری بین میهمانان پخش می‌شود.
مراسم کومسای که قرار بود با شعار «احترام به فرهنگ جامعه میزبان و حفاظت از محیط‌زیست» برگزار شود، ناتمام ماند و با حاشیه‌هایی نیز همراه بود. نبود برنامه‌ریزی و ساماندهی مسافران، منظم نبودن پارکینگ، انباشت زباله و مناسب نبودن سرویس بهداشتی نه‌تنها باعث اعتراض مسافران شد بلکه داد میزبانان و ساکنان اورامان را نیز درآورد.
اورامان برای پذیرایی از گردشگران بودجه می‌خواهد
سیدصابر حسینی، شهردار اورامان تخت می‌گوید: مناطقی که گردشگر به آن مراجعه می‌کند هیچ‌وقت برای افراد راضی‌کننده نبوده است. باوجود اینکه تنها مدت دو سال از شهرشدن اورامان می‌گذرد اما بودجه، امکانات و سرفصل‌های اعتباری در نظر گرفته‌شده برای آن بسیار ناچیز است و جوابگوی انتظارات برنامه‌ها نیست. ما همیشه با کمبود بودجه دست و پنجه نرم می‌کنیم. حسینی می‌گوید: در اورامان با توجه به بافت تاریخی و طبیعی و نوع معماری‌ای که دارد، کار کردن سخت و هزینه‌بر است. باید توجه داشت مسئولیت مشکلات تنها با شهرداری نیست، اداره اوقاف و میراث فرهنگی نیز متولی اینجا هستند. مواردی مانند مشکل سرویس بهداشتی متوجه میراث فرهنگی نیز است. شهردار این شهر تاریخی ادامه می‌دهد: با توجه به ظرفیتی که اورامان دارد می‌تواند جمعیتی به مراتب بیشتر از آنچه امروز به اینجا آمده است را بپذیرد. شرایط توپوگرافی و طبیعی در اینجا بسیار خوب است اما امکانات و شرایطی برای نگهداری و اقامت گردشگر نداریم. وقتی امکانات نهادهای مسئول ضعیف باشد ارائه خدمات نیز ضعف خواهد شد. ما چون خدمات به مسافران ارائه نمی‌دهیم، برای بازدید‌کنندگان ورودی در نظر نگرفته‌ایم. درباره پارکینگ هم باید این مساله را در نظر گرفت که در طول سال تنها دو روز ما با ورود انبوه گردشگر روبه‌رو هستیم؛ نیمه بهمن ماه در مراسم عروسی پیر شالیار و امروز که جزء شلوغ‌ترین روزهاست؛ پس توان ساخت پارکینگ برای دو روز را نداریم اما محوطه‌ای را مسطح کرده‌ایم که صدها اتومبیل می‌توانند در آن پارک کنند. نکته دیگر اینکه تنها شهری که در آن جایگاه دفع زباله به صورت مکانیزه وجود دارد، اورامان تخت است. حسینی در ادامه می‌گوید: درحال حاضر این شهر گاز، سیستم فاضلاب و آب ندارد، با این شرایط عملا شهرداری خلع‌سلاح است چون من نمی‌توانم معبر شهر را درست و کوچه‌ها را سنگفرش کنم به این علت که هر هزینه‌ای صرف شود بیهوده است. مثلا یک سال اداره گاز اعتبار و بودجه دارد اما اداره آب ندارد. با توجه به اینکه اورامان زیرساخت ندارد کار عمرانی در آن بیهوده است. از طرفی هم اگر اورامان گازکشی داشته باشد شرایط از آنچه امروز می‌بینیم بدتر خواهد شد. من برای حل این مشکلات از طریق نماینده مجلس و فرمانداری پیگیری کرده‌ام، حتی نزد معاون عمرانی وزیر کشور هم رفته‌ام همه این دوستان می‌گویند انشاءالله حل می‌شود، ما هم چاره‌ای جز توکل به خدا نداریم.
می‌خواهیم اورامان روستا بماند
اما فرزاد نویدی، خبرنگار و دوستدار میراث فرهنگی در کردستان مخالف نظر شهردار اورامان است. او می‌گوید: تقریبا کردستان 1730 روستا دارد. در دولت نهم و دهم که اقدامات سیاسی همه مسائل را تحت‌الشعاع قرار داده بود برخی روستاها نیز از این سیاست آسیب دیدند. در این استان بیش از 10 روستا تبدیل به شهر شد. درحالی که قرار بود روستاهایی که بیش از 10 هزار نفر جمعیت دارند شامل این برنامه شوند اما در نهایت، روستاهایی با جمعیت بیش از سه هزار نفر قربانی این سیاست شدند؛ اورامان نباید شهر می‌شد. نویدی می‌گوید: ما بارها اعتراض کردیم اینجا را به روستا برگردانید. هیچ‌گونه زیرساختی برای شهر شدن در اینجا وجود ندارد. دیگر اینکه منطقه اورامان یک بافت پلکانی دارد و وقتی شهرداری ورود پیدا می‌کند این بافت‌ها نمی‌توانند مقاومت کنند و سازه‌های جدید جای بناهای بومی را می‌گیرد، در نتیجه بافت آن دگرگون می‌شود، معماری قدیم از بین می‌رود و جذابیت گردشگری نیز نابود می‌شود. به نظر من تنها چاره این است که دوباره اورامان به عنوان روستا معرفی شود. اما شهردار گفته‌های این فعال مدنی را نمی‌پذیرد و می‌گوید: باید توجه داشت امروز دیگر هیچ‌وقت یک شهر تبدیل به روستا نمی‌شود و این مساله از نظر تقسیمات جغرافیایی و سیاستگذاری قابل بازگشت نیست. اما با توجه به ظرفیت‌ها و شرایط موجود پیشنهاد می‌کنم اورامان، سروآباد و زریوار به عنوان یک مسیر گردشگری معرفی شوند. این مسیر می‌تواند سرمایه‌گذار در این زمینه جذب کند و بودجه و اعتباری به آن اختصاص یابد. مثلا اگر دولت 15 میلیارد هزینه کند و یک مسیر گردشگری تعریف کند ممکن است بتوان این مشکل‌ها را برطرف کرد. غفار عبداللهی مسئول خانه پیر شالیار می‌گوید: ما اهالی اورامان از مسئولان دولتی انتظار داریم این وضعیت را درست کنند، شما اگر کوچه‌ها را نگاه کنید پر از آشغال است. از وقتی اینجا شهر شده مثل ویرانه‌ها شده است.
وقتی روستا بود خیلی بهتر بود، آن موقع ما زباله‌ها را خودمان جمع‌آوری می‌کردیم، اما حالا می‌گوییم در شهر زندگی می‌کنیم، شهر ما هم شهرداری دارد و زباله‌ها در کوچه‌ها می‌ماند. عبداللهی می‌گوید: فقط اسم اینجا شهر است. هیچ‌چیز آن به شهر نمی‌ماند. در جایی که همه درآمد مردم آن از راه کشاورزی است. نمی‌توان اسم شهر برای آن گذاشت. ببینید روستایی را که در همسایگی ماست. اگر هزینه برق آنجا را شش تومان با آنها حساب می‌کنند، هزینه مصرف برق اورامان با تهران برابر است. شهر شدن به جز هزینه برای ما چیزی نداشته است. همان‌طور که می‌بینید لوله‌کشی‌ها هم هوایی است، زمستان‌ها یخ می‌زند و تابستان‌ها می‌پوسد.

گزارش فرهیختگان از تپه تاریخی روستای علوی همدان

اختلاف نظر میراث و قاچاقچیان 

http://farheekhtegan.ir/fa/news/9701 

 
شماره : 117 | تاریخ: ۱۳/۲/۹۳

حسین زندی

زمستان سال ۱۳۹۲ تپه تاریخی روستای علوی ملایر دو بار مورد تعرض قاچاقچیان قرار گرفت و حفره عظیمی با ماشین‌آلات سنگین در آن ایجاد شد. استفاده از بیل میکانیکی و تریلر و همچنین سماجت حفاران غیرمجاز باعث به وجود آمدن پرسش‌ها و ابهامات فراوانی شد که همچنان بی‌پاسخ مانده است. اما اتفاق دیگری که در اواخر فروردین افتاد نه تنها پرسش‌ها را بیشتر کرد بلکه تعجب همگان را برانگیخت. پس از حضور باستان‌شناسان و افرادی از یگان حفاظت میراث فرهنگی و حفاری فاقد حکم کاوش، مدیران میراث فرهنگی همدان تصمیم به پر کردن این گودال بزرگ گرفتند. این اقدام میراث فرهنگی باعث تخریب بیش از ۸۰۰ متر از سطح این محوطه باستانی و نابودی حدود دو متر از ارتفاع خاک تپه و بقایای آن شد. هرچند مدیر کل میراث فرهنگی همدان در مصاحبه‌ای با یکی از رسانه‌ها اعلام کرد که «اینجا چندان ارزش تاریخی ندارد». به گفته اسماعیل رضایی، عضو سابق شورای روستای علوی افراد منتسب به میراث فرهنگی نه حکمی داشتند و نه برنامه‌ای برای حفاری. آنها تنها باعث خراب‌تر شدن ذهن اهالی منطقه شدند.

روستای علوی جوکار همدان در روزهای گذشته از مناطق خبرساز کشور بود، دو مورد حفاری غیرمجاز با بیل مکانیکی و تخریب یک تپه تاریخی در کنار این روستا و سومین حفاری که توسط کارشناسان میراث فرهنگی انجام شد و نتیجه شدت تخریب این حفاری بیشتر از دو مورد اول بود و مهم‌تر از همه اظهارات متولیان میراث فرهنگی که گاه این حفاری‌ها را انکار کردند و گاه ارزش تاریخی تپه را به سخره گرفتند. اما اهالی روستا و دوستداران میراث فرهنگی همدان می‌گویند ماه پشت ابر نخواهد ماند و به زودی مساله روشن خواهد شد و تاریخ و آیندگان در مورد کسانی که هویت و گذشته مردم این سرزمین را بی‌ارزش می‌خوانند، قضاوت خواهند کرد.
مجید فرهمند از اهالی روستای علوی و همیار محیط‌زیست می‌گوید: اسفند ماه گذشته پس از مشاهده حفاران غیرمجاز به پاسگاه زنگ زدیم که گفتند نیرو نداریم. اما مساله‌ای که بعد از این اتفاق‌ها پیش آمد باعث شد مردم روستا به همه کسانی که وارد روستا می‌شوند، شک کنند چون اداره میراث‌فرهنگی به مردم روستا پاسخ شفافی نداد. این شاهد عینی می‌گوید: کسانی که از اداره میراث‌فرهنگی آمده بودند نامه‌ای به مردم نشان دادند که حکم حفاری نبود و مردم عصبانی شدند و نامه را پاره کردند و از آنها خواستند یک حکم از فرمانداری بیاورند که نیاوردند. مردم روستای مجاور یعنی روستای «کردخورد» هم آمدند وکمک کردند تا جلوی این کار گرفته شود. پرسش ما این است ماشین‌آلاتی که مردم روستا از قاچاقچیان گرفتند و تحویل پاسگاه دادند، کجاست و سرنوشت و حکم قاچاقچیان چه شد؟
اردشیر ثریایی یکی دیگر از دوستداران میراث‌فرهنگی در همدان می‌گوید: روستای علوی دارای دو تپه تاریخی و یک امامزاده قدیمی است و در کنار آن روستای کردخورد واقع شده که بزرگ‌ترین قلعه تاریخی غرب کشور در آن قرار دارد. همچنین طبیعت زیبا و گونه‌های مختلف جانوری منطقه به عنوان یک ظرفیت گردشگری می‌تواند مورد بهره‌برداری قرار گیرد و از نظر اقتصادی مردم منطقه را تامین کند. اما متاسفانه مدیریت حاکم بر اداره میراث‌‌فرهنگی همدان چنین اعتقادی ندارد و می‌گوید تپه تاریخی علوی ارزش چندانی ندارد، چون شی یا سفال در آن پیدا نشده است. ثریایی می‌گوید: آیا با یک روز کاوش آن‌هم به صورتی که شرح آن در رسانه‌ها آمده می‌توان به نتیجه رسید که یک منطقه ثبت‌شده ارزش تاریخی ندارد. بخشی از ساختمان بقعه شاهزاده ابراهیم که متاخر است، مربوط به دوره قاجار است و برجی که در کنار تپه واقع شده و هنوز سرپاست قدمتی تاریخی دارد که با کمال تاسف مدیریت میراث‌فرهنگی همدان می‌گوید ارزش تاریخی ندارد و در کمال تعجب باید بپذیریم! آیا ما آثار دوره قاجاریه را به عنوان آثار تاریخی به رسمیت نمی‌شناسیم؟ ظاهرا این سازمان با همین اعتقاد بخش بزرگی از تپه را بر اثر دپو کردن روی گودالی که قاچاقچیان حفر کرده بودند، نابود کرده است. علی رضایی از دیگر اهالی روستای علوی درباره تخریب این تپه تاریخی می‌گوید: مزار شاهزاده ابراهیم یک مکان مقدس است، علاوه بر اینکه امامزاده است از پنج نسل پیش آرامگاه روحانیان روستا نیز اینجاست و با وجود آثار تاریخی اطراف تپه انتظار ما این است که میراث فرهنگی از آن محافظت کند. اما نه‌تنها محافظت نکرد بلکه از اداره میراث‌فرهنگی هم آمدند تخریب کردند. با بیل و ماشین‌های پلاک قرمز آمدند و تپه را شخم زدند درحالی که مجوز حفاری هم به ما نشان ندادند. رضایی می‌گوید: ما روستا‌زاده و روستانشین هستیم، اما می‌خواهیم جواب ما را بدهند که چرا با بیل مکانیلی روی این تپه تاریخی و این مکان مقدس می‌روند و تخریب می‌کنند. امیدواریم پیگیری شود. ما کاری با هیچ چیز نداریم، حتی اگر کار نداشته باشیم اینجا امامزاده است و آثار تاریخی هست و... معماری که اینجا دارد برای ما ارزشمند است و باید حفظ شود. هم معماری بنای شاهزاده ابراهیم و هم بقایای تپه تاریخی با ارزش است و معماری ایرانی اسلامی که در آن است باید نگهداری شود. ما می‌خواهیم بنا‌ها بازسازی شود. او می‌گوید: میراث‌فرهنگی همدان توجهی به آثار این روستا ندارد. ما وقتی می‌خواستیم سقف گنبد شاهزاده ابراهیم را ایزوگام کنیم هیچ کمک و نظارتی هم نشد. متاسفانه قاچاقچیان از ارزش این تپه خبر دارند اما میراث‌فرهنگی استان می‌گوید ارزش تاریخی ندارد.

انتقاد از تخریب میراث فرهنگی همدان به مجلس کشیده شد

» سرویس: فرهنگی و هنری - میراث و صنایع دستی

کد خبر: 93012207196

جمعه ۲۲ فروردین ۱۳۹۳ - ۱۲:۵۱

جمعی از هنرمندان و فعالان فرهنگی همدان در اعتراض به تخریب آثار تاریخی این استان به مجلس شورای اسلامی رفتند.

به گزارش خبرنگار سرویس میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، به‌دنبال تخریب چند خانه‌ی تاریخی و نابودی بخش‌هایی از نوار سبز همدان، گروهی از فعالان مدنی، هنرمندان و خبرنگاران این شهر با حضور در کمیسیون امور داخلی و شوراهای مجلس در تهران نسبت به این تخریب‌ها اعتراض کردند.

حسین زندی - فعال حوزه‌ی میراث فرهنگی - با اعلام این خبر، گزارشی از صحبت‌های مطرح‌شده در مجلس به خبرنگار ایسنا ارائه کرد.

با برنامه‌ای کارشناسی‌شده در حفظ بناهای تاریخی بکوشید

در ابتدای این جلسه، امیرشهاب رضویان - سینماگر و فعال فرهنگی - خطاب به نمایندگان مجلس، گفت: در 20 سال گذشته و به‌دنبال ارائه‌ی برنامه‌های توسعه‌ای استان، به‌شکل کارشناسی‌نشده‌ای بافت قدیم شهر را نابود کردند. بافت تاریخی محله‌ی «جولان» و ساختمان‌های قاجاری شهر پس از سال 1368 به مرور نابود شدند. به‌طور مشخص، در این سال‌ها به‌علت وجود خلأهای های قانونی و به‌دلیل کم‌کاری برخی مدیران شهری، بخش بزرگی از باغ ‌ای همدان و بناهای تاریخی نابود شدند.

این کارگردان در ادامه اظهار کرد: در دهه‌ی 60، من از ساختمان «گوهری» همدان که در خیابان باباطاهر قرار داشت، عکاسی کردم، ساختمانی شبیه باغ دلگشای شیراز؛ اما متأسفانه مدتی قبل، این بنا شبانه با بولدوزر تخریب شد. آن زمان، مدیران همدان مانع ساخت‌وساز روی زمین این بنا شدند و هنوز یک زمین خالی است؛ اما امروز چنین اتفاقی نمی‌افتد، باغ‌های شهر را به بهانه‌ی این‌که بدون وارث است مصادره می‌کنند، سپس درخت‌ها را می‌برند و چشمه‌ها و قنات‌های منتهی به این باغ‌ها را کور می‌کنند و بعد در کمیسیون ماده‌ی 5 که شامل شهرداری و دیگر نهادهای دولتی است، اجازه‌ی تغییر کاربری می‌دهند، از نمونه‌های اخیر این اتفاق می‌توان به باغ و عمارت «ذوالریاستین» و باغ «بدیع‌الحکما» اشاره کرد.

او در جلسه با نمایندگان مجلس تصریح کرد: کمیسیون ماده‌ی 5 خیانت‌کارترین جریان در استان همدان است که اجازه‌ی تخریب می‌دهد. در حالی که براساس قانون، اگر در باغی تغییر کاربری می‌دهند، حق این‌ را که بیش از 20 درصد اجازه‌ی ساخت بنا بدهند، ندارند و درخت‌ها باید پلاک و حفظ شوند؛ اما در همدان همه‌ی باغ را می‌تراشند و آتش می‌زنند، اما شهرداری و سازمان حفاظت از محیط زیست سکوت می‌کنند و مدیر میراث فرهنگی می‌گوید ارزش تاریخی ندارد و استاندار چشمانش بسته است.

وی بیان کرد: در روزهای نوروز، ستون‌های عمارت تاریخی بدیع‌الحکما را تخریب کردند، سقف آن را آتش زدند و با این‌که این باغ و بنا ثبت شده است، اداره‌ی میراث فرهنگی هیچ کاری برای این اتفاق انجام نداد.

رضویان گفت: معضل این است که همه‌ی آنچه را که می‌توانست برای همدان جاذبه‌ی گردشگری و نماد هویت شهر باشد، از بین می‌برند. حال چگونه مجوز برج‌هایی در همدان صادر می‌شود که عرض خیابان کمتر از 20 متر باشد، پارکینگ نداشته باشد و مهمتر از همه، الوند را که نماد همدان است نابود می‌کنند.

او با بیان این‌که حتی در کشورهای توسعه‌نیافته، هرگاه بخواهند برج‌سازی را توسعه دهند، آن را به سمت خارج از شهر می‌برند و بافت کهن را حفظ می‌کنند؛ اما اینجا آثار تاریخی تخریب می‌شوند و برج جای آن‌ها را می‌گیرد، ادامه داد: موضوع دیگر این است که میراث فرهنگی به بهانه‌ی این‌که بودجه‌ی خرید بناها را ندارد، نسبت به تخریب بناها چشم‌پوشی می‌کند، در حالی که اگر اجازه‌ی ایجاد موزه‌ی خصوصی و فرهنگسرا به بخش خصوصی داده شود، تعدادی از این بناها را می‌توان حفظ کرد.

این فعال حوزه‌ی میراث فرهنگی افزود: ما از نمایندگان می‌خواهیم، با یک برنامه‌ی کارشناسی‌شده‌ی درست، در حفظ این بناها تلاش کنند. حتما یک خلأ قانونی وجود دارد که دیوان عدالت اداری حکم به تخریب و خروج آثار از ثبت می ‌هد. ما از مجلس می‌خواهیم که آن را پیگیری کند. متأسفانه مدیران غیرهمدانی دل‌شان برای این شهر نمی‌سوزد.

آیا از گناه کسی که در گذشته قتل کرده است، می‌گذرند؟!

براساس گزارش ارائه‌شده توسط زندی، فرزاد سپهر - عکاس و خبرنگار که در جریان پیگیری و تهیه‌ی گزارش از تخریب آثار مورد ضرب و شتم قرار گرفت - نیز در جلسه‌ی برگزارشده در مجلس شورای اسلامی، با اشاره به این‌که از جمله درخواست‌های معترضان، تشکیل کارگروهی با هدف جلوگیری از مصوباتی است که در دوره‌های قبل تصویب شده و این روزها در دست اجراست، گفت: مدیران در پاسخ به اعتراض‌ها می‌گویند این مسائل مربوط به گذشته است، ولی مگر کسی که در گذشته مرتکب قتل شده است، از گناه او می‌گذرند؟

نمایندگان سازمان‌های غیردولتی سفیر صلح شوند

همچنین بابک مغازه‌ای - دوست‌دار میراث فرهنگی در همدان - خطاب به نماینده‌ی مردم همدان، گفت: یکی از موارد مهمی که باید به آن توجه کرد، مفهوم توسعه‌ی پایدار به‌جای توسعه‌ی صرف اقتصادی است. به این معنا که توسعه، زمانی مطلوب است که همراه با حفظ ذخایر زیستی و بشری باشد. در کنار این نوع توسعه، یکی از موارد مهم برای ایران، توسعه‌ی گردشگری پایدار است.

وی اظهار کرد: گردشگری زمانی ارزشمند است که همراه با بقای منابع این گردشگری، یعنی میراث فرهنگی و محیط زیست باشد. در این راستا بهتر است که گردشگری به‌عنوان پاک‌ترین صنعت موجود به‌شکلی متوازن در مناطق مختلف کشور رشد کند.

این دوست‌دار میراث فرهنگی ادامه داد: در حال حاضر بسیاری از مناطق از جمله استان همدان، نیازمند تدوین یک سند توسعه‌ی پایدار، بویژه در بخش گردشگری است که بهتر است از نظرهای کارشناسان و فعالان غیردولتی نیز در تدوین این سند بهره گرفته شود. گردشگری بهتر است به صورتی هدفمند و برنامه‌ریزی‌شده باشد، اتفاقی که در استان همدان نیازمند مدیریتی توانا و کارآمد است تا به جای پرداختن به فعالیت‌های تبلیغاتی، گردشگری پایدار را مد نظر قرار دهد.

او برخی دیگر از موارد اثرگذار در این زمینه را حضور نمایندگان سازمان‌های غیردولتی در سفرهای برون‌مرزی نمایندگان به‌عنوان سفیران صلح و دوستی دانست و افزود: امکان حضور فعالان مدنی در کمیسیون‌ها و فراکسیون‌های گوناگون مجلس، انتخاب رابطان در حوزه‌های تخصصی و اجتماعی مختلف برای هر نماینده در منطقه‌ی جغرافیایی مورد نظر از میان فعالان مدنی و فرهنگی آن منطقه، رسیدگی به وضعیت مناطق نمونه‌ی گردشگری و روستاهای هدف گردشگری در استان‌های مربوط و تهیه‌ی نقشه‌ی آمایشی و جامع میراث فرهنگی و محیط زیست کشور و هماهنگ‌سازی پروژه‌های عمرانی با این موضوعات، از مهم‌ترین اقداماتی است که در این زمینه باید مدنظر قرار گیرد.

انحلال یا ادغام سازمان محیط زیست اشتباه است

حمیدرضا ریحانیان - فعال محیط زیست و کارشناس طبیعت و حیات وحش - نیز در این جلسه اظهار کرد: با توجه به مشکل کم‌آبی و حفر چاه‌های عمیق به‌منظور کشاورزی و استفاده بیش از حد توان، دلیلی بر خشکسالی، رونق نداشتن کشاورزی پایدار و به تبع آن، تخریب منابع طبیعی و محیط زیست است. همچنین کاهش سطح آب سفره‌های زیرزمینی و منابع طبیعی یکی از مهم‌ترین عوامل وجود ریزگردها در فصول مختلف سال است که سبب آلودگی شهر و به مخاطره انداختن سلامت مردم همدان می‌شود، موردی که به مدیریت اداره‌های مربوط نیاز دارد.

او با اشاره به این‌که در ماه‌های آخر سال گذشته، حدود 63 نماینده‌ی مجلس شورای اسلامی خواستار انحلال و ادغام سازمان محیط زیست شدند، این اقدام را عملی نادرست دانست و از «خجسته» که یکی از نمایندگان امضاکننده‌ی این پیشنهاد بود، خواست تا امضای خود را پس بگیرد و دیگر نمایندگان را نیز از این کار منصرف کند.

این فعال حوزه‌ی محیط زیست افزود: با توجه به پتانسیل‌های موجود در استان همدان از جمله جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و طبیعی خواستار تنظیم برنامه‌ای منسجم در حوزه‌ی گردشگری پایدار و اقتصادی برای مردم همدان هستیم.

معماری همدان در حال فراموشی است

مجتبی جوادیه - کارشناس گردشگری و فعال نمونه‌ی طبیعت‌گردی کشور - نیز در این جلسه، نگرانی خود را از تخریب بی‌رویه و ساخت‌وسازهای غیرکارشناسی در کوهستان الوند بیان و اظهار کرد: متأسفانه در سال گذشته، شاهد تخریب چشمه‌های متعددی مانند چشمه‌ی «ملک» و همچنین گسترش پروژه‌هایی با عنوان گردشگری بودیم که اصول گردشگری پایدار را رعایت نکرده و حتا بیش از ظرفیت منطقه، اقدام به تخریب کوهستان کرده‌اند. این اقدام، آثار بسیار مخرب و جبران‌ناپذیری در آینده به بار می‌آورد.

او نداشتن نظارت مستمر و صحیح ارگان‌های مربوط بر تخریب باغ‌ها و تغییر کاربری اراضی کشاورزی نزدیک شهرهای صنعتی را عاملی برای از بین رفتن کمربند سبز شهر دانست و خواستار پیگیری مجدانه‌ی این نماینده برای حفظ، حراست و تأکید بر مدیران استانی شد.

فرهاد کوثرنژاد - فیلم‌ساز همدانی - نیز در این جلسه اظهار کرد: نمایندگان در زمینه‌ی میراث فرهنگی می‌توانند از فعالان مدنی به‌عنوان مشاور استفاده و به تخریب‌های انجام‌شده در استان همدان، با ضرب‌الاجل رسیدگی کنند.

همچنین احمدرضا گنجه‌ای - یکی دیگر از فیلم‌سازان همدانی - گفت: برای توسعه‌ی گردشگری همدان باید از همه‌ی جاذبه‌ها، انرژی‌ها و پتانسیل‌ها استفاده کرد. امروز نمادهای همدان در حال نابودی است و وقتی وارد شهر می‌شویم، هیچ نمادی از گذشته را نمی‌بینیم. به‌نظر می‌رسد به یک شهر غریب وارد شده‌ایم، معماری همدان در حال فراموشی است.

تخریب بناهای تاریخی غیرمشروع است

به گفته‌ی حسین زندی - فعال حوزه‌ی میراث فرهنگی استان همدان - در ادامه‌ی این جلسه، امیر خجسته - رییس کمیسیون داخلی و شوراهای مجلس - گفت: ما همان‌طور که از خاک‌مان دفاع می‌کنیم و آن را ناموس خود می‌دانیم، باید متوجه باشیم که امروز میراث فرهنگی، ناموس مردم ماست و باید از آن دفاع کرد. این حساسیت که شما ایجاد کردید به یک فرهنگ تبدیل می‌شود و از زیاده‌خواهی‌های یک عده سودجو و منافع‌طلب که به‌جز منافع خود به هیچ‌چیز فکر نمی‌کنند، جلوگیری می‌کند. تخریب بناهای تاریخی غیرمشروع است و باید به آن توجه کنیم.

او ادامه داد: این آثار متعلق به نسل آینده است، آیندگان ما را نفرین می‌کنند که چرا بی‌تفاوت بودیم و عکس‌العمل نشان ندادیم. من تأکید می‌کنم همان‌طور که از خاک و وطن در مقابل دشمن محافظت کردیم، از میراث فرهنگی و طبیعی نیز مانند ناموس دفاع خواهیم کرد.

خجسته تنها راه نجات آثار تاریخی را حساسیت دانست و گفت: شما حساسیت به خرج دادید و مردم را حساس کردید. این آگاهی‌رسانی و بیدار کردن مردم فرهنگ‌سازی است.

نماینده‌ی مردم همدان در مجلس اظهار کرد: شما حرکت کرده‌اید و در این راه ممکن است تحقیر شوید و کتک بخورید، ترور شخصیت شوید و فشار بیاورند؛ اما نباید ترسید، من به‌عنوان نماینده‌ی شما، با قدرت همراه و پشتیبان شما خواهم بود و از همه‌ی حرکت‌های بحق شما دفاع می‌کنم. وقتی درباره‌ی این موضوع اطلاع یافتم، موضع‌گیری کردم تا بدانند مجلس شورای اسلامی همراه شماست. نمایندگان مردم همان‌طور که مقابل رشوه‌خواران، ویژه‌خواران، مفاسد اقتصادی و زیاده‌خواهان می‌ایستند، در مقابل تجاوزکنندگان به میراث فرهنگی هم می‌ایستند و می‌دانیم که تبعاتی هم خواهد داشت.

خجسته بیان کرد: ما 300 هزار میلیارد بشکه ذخایر نفتی داریم. این ذخایر یک روز تمام می‌شود، اما بناهای تاریخی ما باید روزبه‌روز پویا شوند. در استان همدان، دوهزار جاذبه‌ی گردشگری داریم و باید با قدمت هفت‌هزار سال تاریخ، گردشگری را فعال کنیم.

او افزود: در بحث توسعه‌ی پایدار، نخستین اولویت ما توسعه‌ی گردشگری است. ما کار نکرده‌ایم ما در مقابل مردم مسوولیم. مطمئن باشید به کمیسیون ماده‌ی 5 اجازه‌ی چنین کاری را نخواهیم داد. من جای شهید مدرس نشسته‌ام و سکوت نمی‌کنم.  

http://isna.ir/fa/news/93012207196/انتقاد-از-تخریب-میراث-فرهنگی-همدان-به-مجلس

بخشی از عمارت بدیع الحکما تخریب شد

بخشی از عمارت بدیع الحکما تخریب شد

تلاش فعالان مدنی همدان و امضاء هنرمندان هم نتوانست باغ و عمارت بدیع الحکما را نجات دهد، و بخشی از عمارت بدیع الحکما تخریب شد.

دانلود فایل مرتبط با خبر:

خبرگزاری میراث فرهنگی ـ گروه میراث فرهنگی ـ باغ و عمارت بدیع الحکما از جمله آثار تاریخی و طبیعی همدان به شمار می رود که با مساحتی حدود 62هزار متر باغ، یک عمارت قاجاری و قنات تاریخی، درجاده قدیم دره مراد بیک واقع شده است. سال گذشته پس از هجوم لودرها و بریدن بخشی از درختان باغ بدیع الحکما و حمله به عکاس و خبرنگار همدانی توسط عاملان تخریب ، فعالان مدنی با تشکیل زنجیره انسانی خواستار توقف این تخریب ها شدند.

 

پس از انتشار اخبار تخریب این باغ 270 نفر از هنرمندان و نویسندگان همدانی ، ازجمله دکتر پرویز اذکایی ، دکتر ذکاوتی قراگوزلو ،پرویز پرستویی ،قباد شیوا ، احمدرضا درویش ،امیرشهاب رضویان، هانیه توسلی و....با نامه نگاری به مسئولان و امضاء بیانیه از فعالان مدنی حمایت کردند و درخواست نجات این اثر و سایر باغ ها و خانه های تاریخی همدان شدند ،و درجلسه های حضوری نیز بر حفظ این آثار تاکید کردند ، با اینکه اعضای شورای شهر و شهردار قول مساعد دادند تا مسائل را پیگیری کنند، اما هیچ یک از این تلاش ها نتوانست از تخریب باغ جلوگیری کند.

 

پس از اخراج نگهبان باغ توسط مالکان جدید ، به تازگی و در فرودین سال 93 بخش غربی عمارت تخریب شد و درختان باغ شبانه بریده شد. درباغ مشجری که تا سال گذشته هزاران درخت داشت امروز می توان فوتبال بازی کرد .اما سوال این است که آیا در سال جدید امیدی به تدبیر مسئولان وجود دارد؟

 

امیر شهاب رضویان کارگردان سینما که مسئول گردآوری امضاء هنرمندان بود می گوید: مسئولیت حفظ این آثار با مدیران شهری همدان است ،این باغ و باغ هایی مانند ذولریاستین و جواهری که به تازگی تخریب شد تو سط شهرداری تفکیک شده است ، برای تفکیک یک زمین یا یک باغ، گاهی در برخی نقاط شهر، شهرداری بیش از 70 درصد زمین را از مالک تملک می کند، چگونه است که شهرداری همدان نتوانسته از 6 هکتار باغ و بیشه زار یک فضای 5 هزار متری که هردو بنا و قنات تاریخی باغ بدیع الحکما که در آن واقع شده را به عنوان حق تفکیک در اختیار بگیرد؟

 

این هنرمند ادامه می دهد: همه مدیران شهری باید پاسخگو باشند. عدم پاسخگویی برابر است با بی کفایتی .اگر توان کار و لیاقت کار کردن ندارند بهتر است استعفا دهند.

 

 اردشیر ثریایی فعال محیط زیست در همدان می گوید: سکوت مدیران به خصوص مدیریت میراث فرهنگی همدان در این زمینه معنا دار است ،چرا از اثری که ثبت ملی است حراست نمی کنند و در مقابل نابودی آن سکوت کرده اند و واکنش و عملکرد قابل قبولی از خود نشان نمی دهند. تعداد چنین آثاری درهمدان بسیار کم است ، متاسفانه از سوی متولی اصلی آن ها یعنی اداره میراث فرهنگی همدان هیچ اقدامی صورت نمی گیرد.

 

پس از اخراج نگهبان قدیمی باغ که 60 سال از آن نگهداری کرده بود ، یک کیوسک توسط مالکان در مقابل در ورودی عمارت قرار داده شده و اجازه بازدید از عمارت و باغ را نمی دهند.

 

http://www.chn.ir/NSite/FullStory/News/?Id=109574&Serv=3&SGr=22 

حسین زندی