الوند نوشت وبلاگی برای همدان شناسی

اجتماعی - فرهنگی - ادبی

الوند نوشت وبلاگی برای همدان شناسی

اجتماعی - فرهنگی - ادبی

شرایط نامساعد اشیا موزه هگمتانه





شرایط نامساعد اشیا موزه هگمتانه/ کارگر: اشیا بسیاری از موزه‌ها شرایط مطلوبی ندارند
نابسامانی موزه‌های ایران به قصه تکراری بدل شده است


شرایط نامساعد اشیا موزه هگمتانه/ کارگر: اشیا بسیاری از موزه‌ها شرایط مطلوبی ندارند
به گفته یک باستان‌شناس قرار دادن انبوهی از اشیاء در حیاط به اصطلاح موزه‌ها که به ظاهر تصور می‌شود از قدرت پایداری زیادی برخوردارند امر رایجی شده به طوری که این وضع علاوه بر هگمتانه، در تاق بستان،هفت تنان شیراز و ... هم دیده می‌شود.
 
تاریخ : یکشنبه ۱۹ آبان ۱۳۹۲ ساعت ۱۲:۲۲
مریم اطیابی- به گزارش هنرنیوز، در معرض تخریب قرار گرفتن آثار تاریخی به امری بدیهی در طی این سال‌ها تبدیل شده تا آن جا که اگر زمانی عکسی از وضعیت کتیبه‌ها، نقش برجسته‌ها، سفال‌هایی که در موزه‌ها با وضعیتی نابسامان نگهداری می‌شوند به متخصصین نشان داده شود آنها با عنوان این که از این دست اتفاقات زیاد رخ می‌دهد و رویدادی تازه‌ای نیست؛ از کنار آن می‌گذرند! 

محوطۀ باستانی هگمتانه که آن را پایتخت مادها دانسته‌اند، با وسعتی در حدود ۴۰ هکتار از مهمترین مراکز باستانی کشور و بزرگترین محوطه در شهر همدان، به شمار می‌آید. این محوطه به دلایل گوناگون و دارا بودن ویژگی‌های مختلف از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و همواره مورد توجه پژوهشگران حوزۀ تاریخ و باستان شناسی بوده است. 

جدای از وضعیت هگمتانه و آسیب‌های وارده به آن در بخشی از محوطۀ، حیاط مدرسه‌ای که امروزه به موزه سنگ تبدیل شده، هنوز امکان بازدید عمومی ندارد و آثار آن با قرار گرفتن در محوطه باز در معرض باد، باران و فرسایش سریعتر قرار گرفته‌اند که با توجه تغییر دمای بالا در تابستان و زمستان همدان نیاز به حفاظت و پوشش دارند. 



اشیا منحصر به فرد، اشیایی بی‌ارزش 
یک باستان‌شناس درباره این وضعیت به هنرنیوز می‌گوید:« نکته‌ای که به آن اشاره کرده‌اید یکی از پایه‌ای‌ترین و رایج ترین مشکلات موزه‌داری ایران است. یعنی بنایی قدیمی یا ساختمانی امروزی که با توجه به مقتضیات یک موزه طراحی و ساخته نشده را به عنوان موزه انتخاب می‌کنند و مورد استفاده قرار می‌دهند بی‌آنکه توجه شود آنچه در آن قرار داده‌اند حایز اهمیت و ارزش منحصر به فرد است. قرار دادن انبوهی از اشیاء که به ظاهر تصور می‌شود از قدرت پایداری زیادی برخوردارند در حیاط این به اصطلاح موزه‌ها هم امر رایجی شده است. همین وضع در تاق بستان یا هفت تنان شیراز و خیلی جاهای دیگر هم دیده می‌شود.»
 



او در ادامه یادآور می‌شود:« واقعیت این است که با این کار مثلاً پایه ستون‌های سنگی هخامنشی یا سنگ قبرهای کتیبه‌دار و منحصر به فرد دوره اسلامی در معرض هوازدگی قرار داده شده‌اند. در ضمن نه فقط گرمی و سردی بلکه آلودگی‌های گوناگون و همینطور قرار داشتن در مسیر بازدیدکنندگان از ساده‌ترین عوامل آسیب دیدن این آثار به حساب می‌آیند.» 

طنز سیاه و تلخ 
این باستان‌شناس که نخواست نامش فاش شود، متذکر می‌شود:« مسأله حفاظت در ایران چه به عنوان رشته‌ای دانشگاهی و چه در مقام عمل در محوطه‌ها و مجموعه‌های تاریخی وضع اسفناکی دارد. طبعاً با این وضعیت، شنیدن شعارهای مختلف درباره بازگرداندن برخی آثار موزه‌ای ایران از کشورهای دیگر همواره به طنزی سیاه و تلخ می‌ماند.»

 



۲۰ میلیون هزینه برای موزه‌ای که به قنات خورد! 
حسین زندی یکی از فعالان میراث فرهنگی در همدان نیز با اشاره به این که موزه هگمتانه بیش از ۲۰ سال است به عنوان موزه موقت اشیاء حاصل از کاوشهای هگمتانه، یادگار دوران مادها را در خود جای داده است درباره وضعیت موزه در این شهر تاریخی می‌افزاید: « دوره آقای بیات – مدیر قبلی میراث فرهنگی استان همدان- قرار شد موزه منطقه‌ای غرب کشور شامل همدان، کرمانشاه و سنندج را در شهر همدان احداث نمایند اما مثل همیشه در مکان‌یابی دچار اشتباه شدند و بخشی از هگمتانه را در نظر گرفتند که روی قنات بود. این در حالی است که این مکان حتا جزو حریم هگمتانه بود و نباید دست می‌خورد! با وجود مخالفت‌ها این اتفاق رخ داد و برای صخره برداری آن مکان ۲۰میلیون هزینه شد و نتیجه آن هم برخورد به یک چشمه قنات بود که اگر مسیرش را منحرف می‌کردند به بازار همدان می‌خورد. از آنجا که این قنات خشک هم نمی‌شود بنابراین کاری نمی‌توان انجام داد در نتیجه موزه منطقه‌ای دو سال است با همان وضعیت دست نخورده باقی‌مانده است.»
 



موزه هگمتانه از بهار تعطیل است 
این فعال میراث فرهنگی با اشاره به این که یک مدرسه‌ در محوطه هگمتانه به اسم موزه هگمتانه آثار منحصر به فرد همدان را در خود نگهداری می‌کند، یادآورمی‌شود:« به بهانه زدن ویترین و درست کردن نما از اوایل بهار تا کنون این موزه تعطیل است و نزدیک ۵۰ شی از این موزه را به کلیسا بردند که بازدیدکنندگان برای تماشای اشیا به این مکان هدایت می‌شوند. یعنی علاوه بر این که همدان موزه‌ای در شأن ندارد مدرسه را هم تعطیل کرده‌اند. این در حالی است که هگمتانه در ایام عید هم نگهبان نداشت و یگان حفاظت نقش راهنما را نیز ایفا می‌کرد! نتیجه آن هم می‌شود یادگار نویسی بازدیدکنندگان روی ویترین!» 

نتایج کاوش در حیاط موزه! 
وجود چندین اثر در محوطه هگمتانه؛ مانند کلیسا، گورستان، موزۀ هکمتانه، شهر و دژ کهن هکمتانه اهمیت این محوطه را دوچندان کرده است.به همین دلیل این محوطه در شمار پایگاه‌های پژوهشی کشور قرار گرفته است. اما نتایج عملیات باستان‌شناسی و کاوش‌های علمی در هگمتانه چگونه نگهداری می‌شود؟ ظاهراً پرونده نوشیجان ملایر و گیان نهاوند کل تابستان را در حیاط موزه سنگ زیر آفتاب در زونکن‌‌های بایگانی سپری کردند تا قدر و منزلت پژوهش علمی باستان‌شناسی به خوبی نمایان شود! 



آیا دستبرد اشیا موزه همدان صحت دارد؟ 
این اتفاقات در حالی روی داده که به گفته یکی از کارشناسان که نخواست نامش فاش شود حتا اشیا این موزه مورد دستبرد هم قرار گرفته‌اند! 

این کارشناس خاطر نشان می‌کند:« در دروه آقای بیات ۸هزار شی پس گرفته شده از قاچاقچیان توسط مأموران اطلاعات به اداره کل میراث همدان تحویل داده شد که رویداد میمونی بود و اکنون در گنجینه آرامگاه بوعلی نگهداری می‌شود. مدیر کل میراث فرهنگی استان نیز برای تبلیغات هر ازگاهی چند تا از این اشیا را رونمایی می‌کند که آخرین آن در آرامگاه بوعلی رونمایی شد. ۸ هزار شی خود نیاز به مطالعات دقیق، طرح‌های پژوهشی و در یک کلام نیاز به یک موزه استاندارد دارد.» 

تغییر ندادن موقعیت یک شی گاهی عین حفاظت است! 
اما محمد رضا کارگر - مدیر کل موزه‌های سازمان میراث فرهنگی - در گفت و گو با هنرنیوز درباره وضعیت موزه هگمتانه همدان می‌گوید:« من در ریز این قضایا نیستم. باید این موزه مورد بازدید قرار گیرد که در این فرصت کوتاه تصدی میسر نشده همه جا را ببینیم و برآورد کنیم که در این هشت سال گذشته چه اتفاقی افتاده است؟»

به گفته کارگر گاهی اوقات تغییر ندادن موقعیت یک شی عین حفاظت است چرا که برخی کارشناسان معتقدند اگر ۱۴۰۰ سال یک اثر با شرایط محیطی خودش را وفق داده و سالم مانده در صورت مهیا بودن همین شرایط شی می‌تواند در فضای باز کاملا هم کنشی پیدا کند. 



او ادامه می‌دهد:« گاهی بر روی یک شی در فضای باز حتا اگر یک قاب شیشه‌ای قرار دهید خودش به خاطر گرم شدن زیاد به مانعی برای حفاظت تبدیل می‌شود. هر چند باید وضعیت نگهداری این کتیبه‌ها و نقش‌برجسته‌های موجود در دل کوه‌ها توسط بخش پژوهشکده حفاظت و مرمت پژوهشگاه مورد بررسی قرار گیرد.» 

کتیبه‌های بی‌شناسنامه، سنگ قبرهای شکسته 
در حالی این سخنان از سوی مدیر کل موزه‌های سازمان میراث فرهنگی مطرح می‌شود که زندی اضافه می‌کند:« وقتی موزه مدرسه را مرمت می‌کردند بخشی از اشیا موزه مثل سفال، سنگ قبر، کتیبه و پایه ستون‌ها شکسته شد.این شیوه نگهداری هیچ جای دنیا وجود ندارد!» 

از سویی به گفته این فعال میراث فرهنگی بسیاری از این آثار سنگی فاقد شناسنامه‌اند. 



او تأکید می‌کند:« فرضاً سنگ قبری را که از یک روستا می‌آورند و فاقد شناسنامه ‌است اولا بازدید کننده از کجا و با چه علمی مبدأ آن را تشخیص دهد و از آن بدتر حتا کارشناسان بعدی که برای ادامه تحقیقات به این موزه می‌آیند از کجا بفهمند این آثار برای چه دوره‌ای است؟ از کدام منطقه است و چه ارزشی دارد؟» 

زندی خاطرنشان می‌کند:«علاوه بر خطر آتش سوزی در محوطه هگمتانه بر اثر انباشت زباله‌ها و تخریب منظر گردشگری، این پس مانده‌های ساختمانی و زباله‌ها به محوطه کاوش نشده آسیب می‌زند. پسماندهای آهکی در اثر باران و برف بر لایه‌های زیرین نفوذ می‌کنند.» 


شیوه‌های حفاظت آثار خیلی موفق نبوده است 
از سویی مدیر کل موزه‌های سازمان میراث فرهنگی در عین حال تأکید می‌کند که شرایط نگهداری برای بخش زیادی از آثارمان شرایط مطلوبی نیست و شیوه‌های حفاظت از آثار هم شیوه‌های خیلی موفقی نبوده‌اند. 



او با بیان این که در طی این سال‌ها کم توجهی به آثار کاملاً مشهود است، تصریح می‌کند:« یک وقت در خود استان تهران ۱۰۰ کارگاه مرمتی داشتیم بنابراین اکنون توقع آن است که این کارگاه‌ها به ۲۰۰ رسیده باشد نه اینکه تعدادشان به ۲۰ تقلیل یافته باشد.همان موقع این تعداد کفایت نمی‌کرد در حالی که اکنون عوامل تخریبی بیشتری اضافه شده، بناها فرسوده‌تر و کارگاه‌های مرمتی هم کمتر شده‌اند. از طرفی استادکاران طی این مدت یا خانه نشین شدند یا سراغ شغل دیگری رفته‌اند و یا حتا به کشورهای دیگر نقل مکان کرده‌اند. » 

منابع انسانی مهمتر از منابع مالی 

کارگر یادآور می‌شود:« امروز فقط منابع مالی مشکل را حل نمی‌کند ما در حوزه منابع انسانی مشکل جدی داریم. به غیر از مرمت‌گران، شرکت‌ها و موسسات استانداردسازی موزه‌ای را کنار گذاشتند و خودشان یکسری شرکت غیر متخصص بوجود آوردند. وقتی هم که به سراغ شرکت‌های متخصص مثل نورپردازان موزه‌ها می‌روید به دلیل عدم مراجعه موزه‌ها طی این مدت به آنها اکنون در حوزه دیگر مثل نورپردازی شرکت‌های تجاری فعالیت می‌کنند! این وضعیتی است که گریبانگیر همه موزه‌هاست.»

موزه مردم شناسی بیستون راه اندازی شد


موزه مردم شناسی بیستون راه اندازی شد

موزه مردم شناسی بیستون جمعه سوم آبان ماه با حضور جمعی از اعضای انجمن غیر دولتی دوستان زمین همدان در محل کاروانسرای شاه عباسی بیستون راه اندازی شد.

 

http://www.chn.ir/NSite/FullStory/News/?Id=107237&Serv=3&SGr=22

 

 

 

خبرگزاری میراث فرهنگی- گروه میراث فرهنگی- موزه مردم شناسی بیستون جمعه سوم آبان ماه با حضور جمعی از اعضای انجمن غیر دولتی دوستان زمین همدان در محل کاروانسرای شاه عباسی بیستون راه اندازی شد.

 

سلمان پرورش، مدیر کاروانسرا درباره راه اندازی این موزه گفت: برای تهیه اشیاء این مجموعه یک سال زمان صرف شده است. تعدادی از اشیاء توسط مردم محلی و روستاها اهدا و بخشی از آن توسط پایگاه پژوهشی بیستون خریداری شده است.

 

این باستان شناس در ادامه افزود: همچنان در حال تهیه اشیاء مرتبط با موزه هستیم اما متاسفانه فعلا هیچ بودجه ای برای این منظور در اختیار نداریم. یکی از مهمترین مجموعه های این موزه عکس های قدیمی است که از مردم بومی منطقه گرداوری شده و پس از سامان دادن به نمایش در خواهد آمد.

 

پرورش درمورد برنامه‌های آینده این مجموعه تاریخی گفت: ایجاد یک مرکز مطالعاتی و کتابخانه تخصصی در برنامه های آینده است تا کاروانسرا به یک مجموعه فرهنگی تبدیل شود. با این که چهار سال از مرمت کاروانسرا می گذشت هیچ استفاده‌ای از آن نمی‌شد. اما امروز ما طرح‌هایی برای برگزاری همایش‌های فرهنگی، تورهای خارجی وداریم و در حال ایجاد امکانات اقامتی برای تورهای صخره نوردی و کوهنوردی بیستون هستیم.

 

پایگاه جهانی بیستون مجموعه‌ای از آثار و اماکن باستانی و فرهنگی است که در کنار کوه بیستون قرار گرفته است و هرساله هزاران نفر را به سوی خود می خواند. این اولین بار است که مکانی با حضوراعضای یک انجمن غیردولتی افتتاح می شود.

 

در مراسم گشایش موزه مردم شناسی بیستون ده ها تن از اعضای انجمن غیر دولتی دوستان زمین حضور داشتند که آغاز مراسم  پس از صرف صبحانه و صحبت های مدیر موزه و مراسم بازدید از موزه ادامه یافت و پس از بازدید از مجموعه های مختلف با تجلیل از یکی از اعضای انجمن دوستان زمین پایان یافت .

 

سخنگوی این انجمن  اظهار امیدواری کرد: برنامه های مشترک بین نهادهای مدنی و سازمان میراث فرهنگی ادامه یابد چرا که این برنامه ها موجب تحکیم روابط سازمان های مردم نهاد و نهادهای دولتی، به خصوص سازمان میراث فرهنگی خواهد بود و برنامه‌های مشترک می‌تواند خلاءهای موجود در زمینه آموزش های جوامع محلی را پر کند و ضعف ها برطرف شود.

حسین زندی