تاکستان ازجمله شهرهایی است که باوجود دارا بودن آثار و اماکن بسیار تاریخی و طبیعی کمتر مورد توجه واقع شده است. این شهرستان در30 کیلومتری جنوب غربی قزوین قرار دارد و با 35 هزار هکتار باغ انگور یکی از مهمترین شهرهای تولید انگور کشور به شمار میرود و با داشتن دهها تپه و بنای تاریخی یکی از مناطق شگفتانگیز کشور است.
زبان بیشتر مردم شهر تاکستان، تاتی است که از بقایای زبان پهلوی میانه به شمار میرود. روستاهای اطراف این شهر نیز به زبانهای آذری، تاتی و در مواردی کردی و لکی صحبت میکنند. هرگروه آداب، آیین و باورهایی زیبایی را از روزگاران کهن با خود حفظ کردهاند. گفته میشود کردهای منطقه در دوره زندیه از کرمانشاه به اطراف قزوین کوچ کردهاند و با دیگر ساکنان منطقه در آرامش زیستهاند.
یکی از بناهای تاریخی تاکستان بقعه پیر است. این بنا دارای یک گنبد دوپوش و ساختمانی به شکل مکعبمستطیل است. باستانشناسان قدمت بنا را با توجه به گچبریها، کاشیها و نوع معماری به دوره سلجوقیان نسبت میدهند. برخی هم گفتهاند این بنا روی آتشکدهای قدیمی در دوره سلجوقیان ساخته شده و کاربری نیایشگاهی داشته تا جایی که هنوز مردم محلی به آن آتشکده میگویند.
محمدطاهر خوانی، دوستدار میراث فرهنگی در تاکستان میگوید: تاکستان پیشینهای کهن دارد و این قدمت را براساس زبان و گویش مردم نیز میتوان دریافت. آثاری مانند میل خرمآباد تاکستان، قلعه دختر و بنای پیر یا آتشکده نمونهای از میراث به جای مانده از گذشتگان است. در این شهرستان بیش از 300 اثر شناسایی شده که نیازمند توجه مسئولان است. آتشکده پیر یکی از آثاری است که مورد احترام مردم بوده و میتواند در جذب گردشگر در این شهر مورد توجه قرار گیرد. اما مرمت مناسبی روی این بنا انجام نشده و حتی هنگام مرمت بخشی از بنا آسیب دیده است. برای حفظ این بنا در آغاز باید مرمت و بازسازی درستی انجام شود. این مکان در طول سال تنها 20 روز در تعطیلات نوروز برای بازدید بازگشایی میشود و دیدن آن بیش از 11 ماه برای گردشگران میسر نیست.
در همین رابطه فاطمه سلیمانی، کارشناس گردشگری در تاکستان و راهنمای بقعه پیر میگوید: این بنا به بقعه پیر معروف بوده و مربوط به دوره سلجوقی است که حدود 70 سال پیش به ثبت ملی رسیده است. بخشی از آن توسط کارشناسان و مرمتگران استان قزوین مرمت شده که این کار باعث آسیب دیدن بنا شده و حالت اصلی خود را از دست داده است. دودکشهای آتشکده نابود شده اما قسمتی که توسط کارشناسان اصفهانی مرمت شده، قابل قبول است و بخش عمده آن بهخصوص در قسمت گنبدها در انتظار اعتبار برای مرمت است.
سلیمانی میگوید: سردر این بنا دارای کتیبهای بزرگ بوده که در دهه 40 خورشیدی به سرقت رفته است. گفته میشود متن کتیبه با این مضمون بوده که اینجا مکانی است که زمین آباد دارد، درختان فراوان دارد و آب فراوان برای کشاورزی دارد. همینطور باید گفت هفت نیمستونی که در کنار در آن قرار دارد مربوط به امشاسبندان است که در دو طرف تکرار شده است. بارها به سرداب این بنا هم دستبرد زدهاند و شایعات زیادی هم در مورد اشیای این بنا گفته شده است که امروز به خاطر وجود سارقان روی سرداب پوشیده شده است.
این کارشناس گردشگری میگوید: تمامی اطراف بنا با فاصله نزدیک به یک متر از سطح زمین تا کف باز است؛ به دلیل اینکه هوا در آن جریان پیدا کند و نم و رطوبت به آن نفوذ نکند. طبق آنچه تا به حال گفته شده این بنا آتشکده بوده و ارتباطی به اماکن مذهبی ما ندارد. به نظر میرسد با توجه به گچبریها و معماری داخل بقعه، زمان ساخت آن مربوط به سلجوقیان باشد. نمونه معماری این بنا در منطقه وجود ندارد.
گفته میشود بازسازی اساسی در دوره سلجوقیان روی این بنا صورت میگیرد و کاربری بنا تغییر پیدا میکند اما همچنان بین مردم منطقه از احترام ویژهای برخوردار است.
این راهنمای گردشگری در پایان میگوید: از ویژگیهای این بنا این است که سقف آن دوپوش است. همچنین در گچبریهای داخل بنا از شکلها و نمادهایی از برگ، شاخه و خوشهانگور استفاده شده است. این مساله نشان میدهد انگور اهمیت بسیاری از گذشته تا امروز بین مردم منطقه داشته است. ما امیدواریم هرچه زودتر بقعه پیر و دیگر بناهای شهرستان تاکستان مرمت شود و به صورت دائمی مورد بازدید گردشگران و شهروندان قرار گیرد.
محلیها چه میگویند؟
یکی از ساکنان اطراف بقعه میگوید: در گذشته اطراف بنا قبرستان بود و در این بنا همیشه بسته بود. من که 80 سال است در این محله زندگی میکنم اولین بار است وارد اینجا میشوم. او میگوید: اسم اینجا پیر است. چندینبار سیل آمده و همه ساختمانهای اطراف خراب شده، اما اینجا تخریب نشده است. اینجا آنقدر قدیمی است که تا به حال 10 نگهبان را پیر کرده است.
وقتی قبرستان قدیمی خراب و به جای آن پارک درست شد تنها قبر سیدحسین و سیدفضلالله باقی ماند که بعدها بر آن یک گنبد ساختند و حالا مردم میآیند در اینجا شمع روشن میکنند.
تاکستان با داشتن آثار طبیعی و تاریخی کهن، فرهنگی غنی و آیینهای زیبا مانند جشن انگور میتواند به یک منطقه با مسیر گردشگری در استان قزوین تبدیل شود، اما آثاری مانند قلعهدختر، میل خرمآباد، تپه خله کوه، تپه نرگه و حتی امامزادهها و بقاع متبرکه از وضعیت خوبی برخوردار نیستند. درصورتی که این وضعیت ادامه پیدا کند ممکن است بهزودی بخش بزرگی از 300 اثر شناسایی شده تاکستان نابود شود.
آموزش و آگاهسازی جوامع محلی و تغییر نگرش شهروندان نسبت به آثار و اشیای تاریخی در کنار حمایت و برنامهریزی مسئولانه مدیران لازمه نجات آثار کمنظیر این شهرستان است تا در کنار شهر قزوین هویت خود را بازیابد.
http://farheekhtegan.ir/fa/news/10788