مسجدجامع قزوین را دریابید
http://farheekhtegan.ir/fa/#news/3144?&_suid=138963962718404800560405889356
مشاور عالی سازمان میراث فرهنگی:
مسجدجامع قزوین را دریابید
حسین زندی
اگر بگوییم شهر قزوین در حوزه مرمت بناها و بافتهای تاریخی نمونه موفقی است پربیراه نگفتهایم اگر چه فاصله زیادی با استانداردهای جهانی دارد اما الگویی خاص در کشور به شمار میرود؛ چه از نظر تعداد و کمیت و حجم آثار مرمتشده و چه به لحاظ کیفیت در مقایسه با دیگر شهرها و چه حضور افرادی که در این شهر تاریخی به کاوش و باستانشناسی یا مرمت آثار و بناهای تاریخی پرداختهاند. با اینکه بخش بزرگی از بافت مجموعه سعدالسلطنه یا خیابان دولت و چهلستون و... مرمت و بازسازی شده اما نمونههایی از بناها همچنان بلاتکلیف است و جزو آثار در خطر محسوب میشود که اگر هرچه زودتر به دادش نرسند، نابود میشود. مسجدجامع نمونهای از این آثار است که یکی از منارههای این مسجد تاریخی بر اثر سهلانگاری مسوولان سال گذشته در آتش سوخت. این مسجد به سبک چهارایوانی و به فرمان هارونالرشید و به سال ۱۹۲ هجری ساخته شده که در یورش مغولان به قزوین بخشی از آن (و ازجمله ایوان جنوبی) تخریب و در دورههای بعد تعمیر شد.
در همین رابطه با مهدی مجابی، یکی از بزرگان علم مرمت کشور و مشاور عالی سازمان میراث فرهنگی که از اهالی قزوین نیز است گفتوگویی کردهایم که در پی میآید:
آنچه در قزوین مشاهده میشود نسبت به شهرهای دیگر ایران مثبتتر و قابلتاملتر است یعنی آنچه در سعدالسلطنه و دیگر بناها دیده میشود کار مهمی در مرمت است و این حجم مرمت و بازسازی را در دیگر نقاط ایران کمتر میبینیم. به نظر میرسد اتفاقهای خوبی در زمینه مرمت افتاده اما مواردی وجود دارد که اورژانسی و ضربالاجلی است. برای نمونه به مسجدجامع قزوین میتوان اشاره کرد که وضعیت خوبی ندارد. به نظر شما درباره این اثر تاریخی چه کاری میتوان کرد؟
مسجدجامع قزوین از بناهای درجه یک تاریخی ایران و بنای عظیمی است. این بنا از نظر فنی مشکلات زیادی دارد و باید گفت مرمت این پروژه سالهاست متوقف شده و این توقف مربوط به سالهای اخیر نیست؛ در حالی که زمانی پروژه فعالی بود و گروههای مرمتی در آن فعالیت میکردند اما چند دهه است که مسکوت مانده. اما به نظر میرسد در این دوره جدید که در سازمان میراث فرهنگی شروع شده، توجه بیشتری به بناهای درجه یک شود یعنی به جای اینکه ما به بناهای درجه سه و چهار تاریخی اولویت دهیم باید بناهای درجه یک مانند مسجدجامع قزوین، مسجدجامع گلپایگان و اصفهان و مانند اینها را در اولویت مرمت بگذاریم و برای آنها اعتبار و بودجه در نظر گیریم. متاسفانه چندین دهه است کاری نکردهاند و صدمات خیلی خطرناکی بر این بناها وارد شده است.
عرض کردم انگار یک ضربالاجلی لازم است برای این مورد بهخصوص، قبلا هم غربیها کار کردهاند، حال سوال من این است آیا لازم است برای نجات این بنای کمنظیر از متخصصان غربی استفاده شود؟
بله در سالهای گذشته ایتالیاییها در این مسجد کار کردند و بعد از اینکه آنها رفتند دیگر کاری انجام نشد. اما احتیاج به غربیها نیست در ایران کارشناسانی داریم که میتوانند از پس این پروژهها برآیند ولی مساله مهم اعتبارات لازم است که در نظر بگیرند.
بحث اعتبار پیش آمد. به نظر میآید در حال حاضر شرایط جلب مشارکتهای مردمی برای مرمت بناهای مذهبی تاریخی مثل مساجد آماده است. یعنی باورهای مذهبی مردم میتواند در جلب و جذب مشارکت عمومی مفید باشد. پیشنهاد و نظرتان در این باره چیست؟
بله میتوان استفاده کرد، اما متاسفانه این مسجد از آن بهرهای نبرده است. پیشنهاد ما این است که هرچه زودتر به وضعیت مسجدجامع قزوین رسیدگی و از همه موارد و مشارکتها استفاده شود. اداره امور مساجد، سازمان میراث فرهنگی، شهرداری و مردم همه باید متوجه باشند که اولویت با این مسجد است.
یعنی میتوان از گفتههای شما نتیجه گرفت که نمونه موفقی از مشارکتهای مردمی در این پروژه اتفاق بیفتد؟
بله میتواند اتفاق بیفتد. این پروژهای خوب است اما متاسفانه دچار این بدشانسی شده است.
من سوال اول را که کلیشهایتر است همیشه آخر میپرسم. وضعیت مرمتی شهر قزوین را چطور میبینید؟
پیش از این قزوین یکی از کانونهای مرمت بناهای تاریخی ایران بود اما به دلیلی که من نمیدانم این کانون بودن و مرکزیت را از دست داده اما در حال حاضر نمیتوانیم بگوییم که یکی از کانونهای موفق مرمت در ایران است.
برای بازیابی و اینکه دوباره این اتفاق بیفتد چه کار میتوان کرد؟
حتما میشود تنها تلاش و همت میخواهد.
در این شهر بزرگان و نامآورانی ازجمله زندهیاد دکتر پرویز ورجاوند کار کردهاند، حضور این افراد چه نقشی در باستانشناسی و مرمت شهر قزوین داشته و دارد؟
همان جایگاه که اشاره شد از تاثیر این بزرگان بوده و حتما امروز هم میتوان به آن نقش رسید. ما امیدواریم در دوره جدید میراث فرهنگی این اتفاق بیفتد و قزوین جایگاه خود را به دست بیاورد.